Maja Śnieżyńska-Chwalisz
PSYCHOLOG, PSYCHOTERAPEUTA

Dermatillomania, to zaburzenie obsesyjno-kompulsywne, w którym dana osoba czuje przymus skubania, zrywania, rozdrapywania swojej skóry, często do momentu powstania rany na ciele, a z czasem blizn, czyli do momentu doświadczenia bólu.

Podobny mechanizm obserwujemy przy trichotillomanii – wyrywaniu włosów (czy innych zachowaniach autoagresywnych skierowanych na ciało, takich jak obgryzanie paznokci, samookaleczanie się). Trichotillomania polega na powtarzającym się, kompulsywnym wyrywaniu włosów powodującym zauważalną utratę owłosienia w różnych okolicach ciała (najczęściej na głowie). Osoba doświadczająca tego typu zaburzenia odczuwa chęć wyrywania włosów, często aktywie z tym walczy jednocześnie czując, że wyrywanie daje jej poczucie gratyfikacji, ulgi, rozładowania napięcia. Często zachowania te wykonywane są w ukryciu,
z poczuciem dużego wstydu. Zachowanie może przebiegać w stanie łagodnej dysocjacji, co oznacza, że osoba dokonująca tego zachowania w momencie wyrywania/rozdrapywania może mieć poczucie jakby była oderwana od swojego ciała.

Dermatillomania i trichotillomania to zaburzenia lękowe związane z trudnościami w radzeniu sobie z napięciem psychicznym, rozumienia, doświadczania i wyrażania emocji i potrzeb.

Zachowania autodestrukcyjne często związane są nieumiejętnością wyrażania, uzewnętrzniania i opanowania gniewu, lęk i bólu psychicznego, których nie można wyrazić werbalnie i wprost. Osoba cierpiąca na dermatillomanię/trichotillomanię doświadcza bardzo intensywnych emocji, które w danym momencie nie mogą inaczej wybrzmieć niż poprzez kompulsywne zachowanie.

Rozegranie impulsów agresywnych ma miejsce w przestrzeni własnego ciała, tak jakby osoba odcinała się od ciała
i rozszczepiała/dzieliła je na części – tą aktywną – zadającą sobie cierpienie i ból oraz tą pasywną odbierającą /doświadczającą bolesnych odczuć. Zachowanie to często związane jest z poczuciem bezsilności, braku kontroli czy ograniczenia wpływu na otaczającą rzeczywistość. Czynności te mogą z jednej strony przynosić pewną ulgę, też związaną w poczuciem wpływu i siły, ale też powodują negatywne uczucia, jak poczucie winy, wstyd i zażenowanie.

Za tym bólem oprócz odreagowania bieżącej sytuacji często stoi przymus powtarzania jakiegoś rodzaju bolesnego doświadczenia z przeszłości, które może łączyć się z aktualną sytuacją, i które nie miało okazji w pełni wybrzmieć – być zrozumianym
i wypowiedzianym, jakiś rodzaj rany, którą trzeba ciągle na nowo rozdrapywać/wyrywać w poszukiwaniu znaczenia, ale też
z nadzieją na jej zagojenie.

W zachowaniach obsesyjno-kompulsywnych wybrzmiewa również echo niewłaściwego/niewystarczająco dobrego zaopiekowania ze strony rodzica/opiekuna z czasów dzieciństwa, związanego z niedostatecznym dostrojeniem psychicznym czy niezrozumieniem przez opiekuna potrzeb dziecka, co z czasem skutkuje niedostateczną umiejętnością zaopiekowania się sobą.

Na to zaburzenie można również patrzeć jak na rodzaj uzależnienia. Im więcej i częściej skubiesz swoją skórę, tym bardziej chcesz to robić.

Psychoterapia psychodynamiczna jest skuteczną metodą leczenia zaburzeń obsesyjno – kompulsywnych, gdzie w bezpiecznej relacji terapeutycznej i z pomocą psychoterapeuty można starać się zrozumieć swoje zachowania, a z czasem wypracować bardziej skuteczne metody radzenia sobie z napięciem psychicznym i wyrażaniem emocji.

Dla zobrazowania tematu zachęcam też do obejrzenia krótkiego filmiku dotyczącego dermatillomanii (filmik jest po angielsku ale dostępna jest też opcja napisów po polsku).